Pocztowa Kasa Oszczędności od początku wspierała duże inwestycje II Rzeczypospolitej.
Powierzone przez klientów pieniądze Kasa lokowała głównie w papierach wartościowych, w tym
w obligacjach Skarbu Państwa. To właśnie te środki pomogły rządowi zrealizować ambitne plany
odbudowy kraju także na terenach zrujnowanych przez zabory i wojnę.
Gigantyczne wyzwanie
Centralny Okręg Przemysłowy był jedną z najbardziej śmiałych i
innowacyjnych inwestycji gospodarczych w międzywojennej Polsce. Ideą
przyświecającą jego budowie było zwiększenie potencjału ekonomicznego
i obronnego II Rzeczypospolitej oraz zniwelowanie różnic pomiędzy
regionami kraju.
Dorzecze Wisły i Sanu
Plan utworzenia COP zakładał rozbudowę przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego
w tzw. trójkącie bezpieczeństwa obejmującym regiony u zbiegu Wisły i Sanu.
Były to tereny leżące stosunkowo daleko od granic z byłymi już zaborcami.
Obszar ten stanowił 15,4 proc. terytorium ówczesnej Polski (powierzchnia
60 tys. km2). Oprócz dalekiej odległości od granicy z Niemcami i
Związkiem Radzieckim region ten był gęsto zaludniony, miał tradycje
przemysłowe i mógł dostarczyć wielu pracowników. Obszar COP podzielono
na trzy rejony o zróżnicowanej specyfice: A – kielecki (surowcowy), B –
lubelski (aprowizacyjny) i C – sandomierski (przemysłu przetwórczego).
W ramach projektu utworzono ponad 100 tys. nowych miejsc pracy i
zrealizowano szereg ważnych inwestycji, m.in. budowę elektrowni wodnych w
Myczkowcach i Rożnowie, Fabryki Gum Jezdnych „Stomil” w Dębicy, elektrowni
cieplnej w Stalowej Woli, Zakładów Zbrojeniowych w Starachowicach,
Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach. W 1938 r. Eugeniusz Kwiatkowski
przedstawił plan na kolejnych 15 lat. Ambitne zamierzenia zostały jednak
przerwane wybuchem wojny.
Śmiałe plany Eugeniusza Kwiatkowskiego
Budowa COP miała zniwelować 123 lata nierówności, które powstały pomiędzy
regionami wschodniej i zachodniej Polski. Tak zakładał plan Eugeniusza
Kwiatkowskiego.
10 czerwca 1936 r. wicepremier i minister skarbu Eugeniusz Kwiatkowski
przedłożył w sejmie czteroletni plan inwestycyjny, zmierzający do
wyjścia z marazmu gospodarczego. W zamyśle pomysłodawców, którymi –
oprócz Kwiatkowskiego – byli również bracia Władysław i Paweł
Kosieradzcy, projekt miał być realizowany od lipca 1936 r. do czerwca
1940 r. i kosztować budżet państwa ok. 1,8 mld zł. Szybko dostrzeżono
jednak, że przez ograniczone środki finansowe ogromna inwestycja
ogólnopolska może nie przynieść oczekiwanych efektów. Rząd doszedł do
wniosku, że należy skoncentrować się na najważniejszych rozwiązaniach i
stosunkowo niewielkim obszarze. Tak powstała koncepcja najważniejszej
inwestycji gospodarczej II Rzeczypospolitej – budowy Centralnego Okręgu
Przemysłowego (COP).
Realizację projektu COP wyceniono na ponad 1 mld zł, co było kwotą ogromną.
Roczny budżet Polski wynosił wówczas ok. 2 mld zł. Główny ciężar
inwestycji spadł na polski rząd.
Finansowanie COP
tyle kosztowała budowa COP-u, wliczając w to kapitał prywatny.
Głównym źródłem finansowania COP były: sumy budżetowe z resortów cywilnych (w tym z Funduszu
Pracy),
zyski z instytucji państwowych oraz środki przyznane w ustawie o Funduszu Obrony Narodowej.
Wsparcie stanowiły także
pożyczki oraz fundusz z Pocztowej Kasy Oszczędności, dzisiejszego PKO Banku Polskiego. Powierzone przez
klientów
pieniądze Kasa lokowała głównie w papierach wartościowych, w tym w obligacjach Skarbu Państwa. To
właśnie te
środki pomogły II Rzeczypospolitej zrealizować duże inwestycje na zrujnowanych przez zabory i wojnę terenach.
Od COP do Specjalnych Stref Ekonomicznych
Podstawą nowych pomysłów na odnowienie potencjału Centralnego Okręgu
Przemysłowego są Specjalne Strefy Ekonomiczne.
W SSE funkcjonują firmy mające wspierać rozwój polskich przedsiębiorstw,
których tradycja sięga lat 30. XX w. Przykładem są inwestycje realizowane
w SSE mieleckiej i tarnobrzeskiej. To tu przybywa firm innowacyjnych,
obok których działają zakłady z tradycją COP takie jak PZL Mielec,
Zakłady Metalowe Dezamet, Firma Oponiarska Dębica czy Fabryka Broni
Łucznik w Radomiu. Dzisiejsze zakłady mające swój początek w inwestycji
COP z lat 30. to także Zakłady Azotowe „Tarnów”, Huta Stalowa Wola
czy Huta Ostrowiec.
Następne wydarzenia
Serwis tematyczny portalu Bankomania dotyczący 100-lecia PKO Banku Polskiego
